Zagadnienie tworzenia sztucznych warunków budzi liczne wątpliwości, zwłaszcza przy ustalaniu przez ARiMR kwot uznawanych za nienależnie pobrane. Beneficjenci otrzymują kolejne decyzje ustalające kwoty do zwrotu, a wraz z nimi pojawiają się pytania dotyczące naliczania odsetek oraz możliwości skorzystania z ulg w spłacie. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje porządkujące tę kwestie.
Kiedy płatność uznaje się za nienależnie pobraną?
Kwestia nienależnie pobranych płatności wynika zarówno z przepisów unijnych, jak i krajowych, które przewidują obowiązek zwrotu środków wraz z należnymi odsetkami w sytuacji stwierdzenia nieprawidłowości. Na gruncie Rozporządzenia Rady (WE, EURATOM) nr 2988/95 za nieprawidłowość uznaje się działanie lub zaniechanie, które prowadzi albo może prowadzić m.in. do nieuzasadnionego wydatkowania uzyskanych środków. Do takich nieprawidłowości zalicza się również przypadki sztucznego tworzenia warunków do uzyskania płatności.
Jeżeli Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa uzna, że wsparcie przyznano właśnie na skutek takiego procederu, traktuje to jako sytuację, w której pomoc w ogóle nie powinna zostać przyznana. Wypłacone środki podlegają wówczas zwrotowi w pełnej wysokości.
Kontrowersje dotyczą tego, czy zwrot powinien obejmować całość otrzymanego wsparcia, czy jedynie tę część, która pozostaje w bezpośrednim związku z uzyskaną korzyścią. Różnice między wykładnią stosowaną w Polsce a wykładnią przyjmowaną w Niemczech były przyczyną skierowania przez Naczelny Sąd Administracyjny pytania prejudycjalnego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Więcej pisaliśmy o tym tutaj.
Kto ustala kwotę nienależnie pobranych środków?
Kwota środków uznanych za pobrane nienależnie jest ustalana w formie decyzji administracyjnej. Taką decyzję wydaje organ, który wcześniej rozstrzygał w sprawie przyznania danej płatności lub pomocy finansowej. W Polsce organem tym jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W decyzji organ wskazuje wysokość kwoty uznanej za nienależnie pobraną.
Kiedy powstają odsetki za zwłokę?
Od kwot, które beneficjenci mają obowiązek zwrócić na mocy decyzji administracyjnej, nalicza się odsetki za zwłokę jak dla zaległości podatkowych. Bieg odsetek rozpoczyna się po upływie 60 dni od doręczenia decyzji ustalającej kwotę do zwrotu i trwa do dnia faktycznego zwrotu. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji, lecz nie wpływa na moment rozpoczęcia naliczania odsetek.
Czy możliwe jest zastosowanie ulgi w spłacie nienależnie pobranych płatności?
Podstawowym sposobem zwrotu jest jednorazowa wpłata na rachunek Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wskazany w decyzji ustalającej kwotę do zwrotu.
W przypadkach uzasadnionych względami społecznymi lub gospodarczymi, istnieje również możliwość złożenia wniosku o:
- odroczenie terminu spłaty całości lub części należności albo
- rozłożenie całości lub części należności na raty.
W praktyce umorzenie należności jest możliwe, ale stosowane bardzo rzadko, wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach.
Egzekucja
Egzekucja należności prowadzona jest w trybie egzekucji administracyjnej. Możliwe są wszystkie środki egzekucyjne, w tym m.in.:
- zajęcie rachunków bankowych,
- zajęcie wierzytelności,
- w dalszej kolejności możliwa jest również egzekucja z nieruchomości, jeśli środki mniej dolegliwe okażą się nieskuteczne.
Podsumowanie
W przypadku stwierdzenia nienależnie pobranych płatności Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wydaje decyzję ustalającą kwotę do zwrotu. Beneficjenci, którzy otrzymali taką decyzję, powinni mieć świadomość, że w określonych sytuacjach możliwe jest skorzystanie z ulg w spłacie. Nie każdy będzie mógł jednak z takiej opcji skorzystać – każdą sprawę należy bowiem analizować indywidualnie, z uwzględnieniem jej szczególnych okoliczności.
Więcej na temat sztucznych warunków
Wsparcie prawne w zakresie sztucznych warunków – Bieluk i Partnerzy
