Przed wprowadzeniem zmian przez ustawę zmieniającą, przepisów UKUR nie stosowało się do nieruchomości rolnych o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha. Natomiast w obecnym stanie prawnym, UKUR nie stosuje się do nieruchomości rolnych, w których powierzchnia użytków rolnych jest mniejsza niż 0,3 ha. Jaka jest różnica i co to oznacza w praktyce?
Przed nowelizacją
Przed nowelizacją UKUR z października 2023 r., jeżeli nieruchomość rolna będąca przedmiotem obrotu miała powierzchnię całkowitą co najmniej 0,3 ha, do jej nabycia stosowało się przepisy UKUR. Jak wskazano w uzasadnieniu do ustawy zmieniającej, oznaczało to w praktyce, że przepisy UKUR miały także zastosowanie do nieruchomości „mieszanych”, gdzie tylko część (często nieprzekraczająca 0,3 ha) stanowiła użytki rolne. Takie nieruchomości nie miały praktycznego znaczenia dla poprawy struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych, a niejednokrotnie położone były np. wśród zabudowy mieszkaniowej i były nabywane w celu realizacji takiej zabudowy.
Po nowelizacji
Nowelizacja UKUR rozwiązała bardzo istotny problem nieruchomości „mieszanych”, w których tylko część, często niewielka, stanowiła użytki rolne. Obecnie przepisy UKUR nie mają zastosowania do nieruchomości o powierzchni przekraczającej 0,3 ha, jeżeli powierzchnia użytków rolnych w ramach tej nieruchomości jest mniejsza niż 0,3 ha. Nie ma więc znaczenia, jaka jest powierzchnia nieruchomości, znaczenie ma jaką powierzchnię mają użytki rolne w ramach tej nieruchomości.
Przykład:
Kazimierz jest właścicielem 2 działek ewidencyjnych o łącznej powierzchni 0,4 h, które aktualnie ujęte są w jedną księgę wieczystą. W ich skład wchodzą:
- grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych – 0,1 h;
- lasy – 0,1 h;
- pastwiska trwałe – 0.2 h.
Za użytki rolne, w rozumieniu UKUR nie można uznać gruntów zadrzewionych i zakrzewionych na użytkach rolnych i lasów. Przed 5 października 2023 r. nieruchomość rolna Kazimierza podlegałaby przepisom UKUR. Zastosowanie miałyby wszelkie ograniczenia z nią związane, ponieważ powierzchnia nieruchomości rolnej przekraczałaby 0,3 h (razem 0,4 h). Natomiast w aktualnym stanie prawnym, nieruchomość Kazimierza nie podlega przepisom UKUR, bowiem powierzchnia użytków rolnych wynosi wyłącznie 0,2 h.
Co z postępowaniami o wyrażenie zgody na zbycie i nabycie nieruchomości rolnych wszczętymi przed nowelizacją?
Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie przepisów przejściowych. Inaczej postąpił z terminem ważności zgód wydawanych przez DG KOWR, o czym pisaliśmy tu. I tak, zgodnie z ustawą zmieniającą, do postępowań o wyrażenie zgody na zbycie nieruchomości rolnej przed upływem 5 lat, wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej i niezakończonych przed tym dniem decyzją ostateczną, umarza się.
Natomiast do postępowań o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnej, wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej i niezakończonych przed tym dniem decyzją ostateczną, stosuje się przepisy ustawy w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą.
Podsumowanie
Nieruchomości, w których powierzchnia użytków rolnych jest mniejsza niż 0,3 ha, nie mają praktycznie znaczenia z punktu widzenia celów UKUR. Dlatego słusznie uproszczono obrót takimi nieruchomościami.
Źródła:
- Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 423)
- Ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1933)
- J. Bieluk, Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2024
radczyni prawna dr Martyna Komarowska-Horosz
