Uzyskanie zgody DG KOWR na zbycie nieruchomości rolnej przed upływem 5 lat jest uzależnione od wykazania ważnego interesu nabywcy nieruchomości rolnej lub interesu publicznego. Sytuacja zdrowotna jest częstym argumentem powoływanym we wnioskach składanych do KOWR. Organ bardzo drobiazgowo weryfikuje stan zdrowia właściciela gruntu, wymaga przedstawienia dowodów potwierdzających pogorszenie stanu zdrowia już po nabyciu gruntu. Bardzo rygorystycznie i formalnie ocenia przedstawione dowody.
Stanowisko KOWR i ministerstwa
W sprawie rozpatrywanej przez WSA w Warszawie, oba organy, czyli DG KOWR, a następnie w drugiej instancji Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, uznały, że przedstawione przez właściciela argumenty o złym stanie zdrowia były niewystarczające do udzielenia zgody na zbycie nieruchomości. Uznał, że właściciel już przed nabyciem gruntu chorował, cierpiał na długotrwałą chorobę wymagająca stałego długookresowego leczenia, dlatego zdaniem organu nie występuje ważny interes nabywcy gruntu.
Stanowisko sądu
Sąd za to uznał skargę wnioskodawcy za zasadną. Udzielił przy tym organom wytycznych, jak mają przeprowadzić postępowanie: „W ponownie przeprowadzonym postępowaniu organ uwzględni wyrażoną przez sąd ocenę prawną i przeprowadzi postępowanie wyjaśniające powalające ustalić okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, a przede wszystkim oceni całościowo (a nie wybiórczo) argumentację przedstawioną przez Skarżącego. Organ zobowiązany będzie zatem do poddania wyczerpującej analizie, każdego czynnika ustalonego stanu faktycznego, a nie jedynie tych które przemawiają za zasadnością negatywnego rozpatrzenia wniosku Skarżącego.” Sąd uznał, więc że organy powinny wziąć pod uwagę całość materiału dowodowego i kontekst życiowy strony.
Wyrok pokazuje, że warto walczyć z negatywną decyzją DG KOWR w sprawie o wyrażenie zgody na zbycie nieruchomości rolnej przed upływem 5 lat od nabycia. Co prawda, dopiero na etapie postępowania sądowoadministracyjnego, ale skarżący uzyskał korzystne dla siebie stanowisko. WSA przedstawia bardziej przychylną właścicielom gruntów rolnych wykładnię pojęcia wystąpienia ważnego interesu nabywcy gruntu rolnego. Nakazuje ocenę indywidualnego przypadku danego właściciela i ocenę przyczyny potrzeby zbycia gruntu przed upływem 5 lat w kontekście sytuacji życiowej konkretnej osoby.
Pełną treść orzeczenia przytaczamy poniżej.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 października 2023 r., sygn. akt IV SA/Wa 1682/23, orzeczenia.nsa.gov.pl
Sędziowie
Anna Sękowska /sprawozdawca/
Joanna Borkowska /przewodniczący/
Monika Barszcz
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Joanna Borkowska, Sędziowie sędzia WSA Monika Barszcz, sędzia WSA Anna Sękowska (spr.), Protokolant st. ref. Natalia Berkowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 października 2023 r. sprawy ze skargi R. M. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 lipca 2023 r. nr DNI.sp.616.32.2022 w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na zbycie nieruchomości rolnej uchyla zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa z dnia […] września 2022 r. nr […].
Uzasadnienie
Zaskarżoną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie decyzją z 3 lipca 2023 r. znak DNI.sp.616.32.2022 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa z dnia […] września 2022 r. nr […] orzekającej o odmowie wyrażenia zgody na zbycie nieruchomości rolnej przez upływem 5 lat od dnia ich nabycia.
Stan sprawy przedstawia się następująco:
W dniu 14 stycznia 2022 r. do Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, wpłynął wniosek R. M., o wyrażenie przez Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, na podstawie art. 2b ust. 3 u.k.u.r., zgody na zbycie nieruchomości rolnych przed upływem okresu 5 lat od dnia ich nabycia Przeznaczone do zbycia były działki ewidencyjne nr:
[…], […], […], […] i […] – położone w obrębie […], gminie […] obszarze wiejskim, powiecie […], województwie […], objętej księgą wieczystą o nr […],
[…] – położona w obrębie […], gminie […] obszarze wiejskim, powiecie […], województwie […], objętej księgą wieczystą o nr […],
[…], […] – położone w obrębie […], gminie […] obszarze wiejskim, powiecie […], województwie […], objętej księgą wieczystą o nr […],
[…] – położona w obrębie […], gmina […], powiat […], województwo […], objętej księgą wieczystą o nr […],
[…],[…], […] i […] – położone w obrębie […], gmina […], powiat […], województwo […], objętej księgą wieczystą o nr […].
Dyrektor Generalny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa decyzją z […] września 2022 r. Nr […] orzekł o odmowie wyrażenia zgody na zbycie ww. nieruchomości przed upływem 5 lat od ich nabycia.
W uzasadnieniu organ wyjaśnił, że wnioskodawca zainteresowany wcześniejszym zbyciem nieruchomości rolnej powinien precyzyjnie i wyczerpująco wskazać okoliczności, które w jego ocenie mogą stanowić przesłankę wyrażenia zgody na takie zbycie. Zgodnie bowiem z art. 2b ust. 3 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego – Dyrektor Generalny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa – na wniosek nabywcy nieruchomości rolnej, wyraża zgodę, w drodze decyzji administracyjnej, na dokonanie czynności, o których mowa w ust. 2, przed upływem okresu 5 lat od dnia przeniesienia własności tej nieruchomości, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem nabywcy nieruchomości rolnej lub interesem publicznym. Rozpoznanie wniosku o wyrażenie opisanej wyżej zgody wiązało się z ustaleniem przez organ istnienia ważnego interesu nabywcy nieruchomości rolnej. Zdaniem organu w szczególności ważnym interesem nabywcy nieruchomości rolnej mogą być konkretne przyczyny losowe, niezależne od nabywcy. Co do zasady zatem nabywca nie powinien się powoływać na okoliczności, które istniały w dacie nabywania nieruchomości rolnej, ale takie które zaszły już po jej nabyciu oraz na takie okoliczności, których istnienia zasadniczo nie przewidywał lub nie mógł przewidzieć w momencie tego nabycia. W opinii Organu wnioskodawca nie przedstawił wystarczających okoliczności, które mogłyby przemawiać za wystąpieniem w przedmiotowej sprawie przesłanki „ważnego interesu nabywcy nieruchomości rolnej”.
Żądanie wnioskodawcy – zdaniem Organu – nie może być również uwzględnione w ramach drugiej przesłanki mogącej przemawiać za wyrażeniem zgody na wcześniejsze zbycie lub oddanie w posiadanie nieruchomości, a mianowicie w ramach przesłanki interesu publicznego, przez którą to przesłankę należałoby przede wszystkim rozumieć okoliczności, które mogłyby zostać uznane za korzystne dla społeczności, w tym społeczności lokalnej.
- M. z zachowaniem ustawowego terminu wniósł odwołanie od decyzji Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa.
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją z 3 lipca 2023 r. Nr DNI.sp.616.32.2022 utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa nr […] z […] września 2022 r.
W uzasadnieniu Minister wyjaśnił, że pojęcie „ważnego interesu nabywcy” nie zostało zdefiniowane przez ustawodawcę. Z uwagi na to, że jest to pojęcie nieostre, jego zdefiniowanie na ogół zależne jest od okoliczności faktycznych konkretnej sprawy. Interes nabywcy musi być na tyle obiektywnie istotny (ważny), aby można było przyjąć, że jego pominięcie będzie powodowało dla nabywcy wyraźnie dostrzegalne, negatywne skutki. Instytucja wyrażenia zgody na zbycie nieruchomości rolnej ma charakter wyjątkowy. Zasadą jest bowiem prowadzenie gospodarstwa rolnego, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 5 lat od dnia jej nabycia. Z tego powodu, uzasadnieniem wyrażenia zgody na zbycie nieruchomości rolnej będzie wystąpienie również okoliczności wyjątkowych (nadzwyczajnych), czy inna sytuacja losowa, która uniemożliwia lub utrudnia prowadzenie gospodarstwa rolnego.
Minister zważył, że w uzasadnieniu wniosku R. M. powołuje się na swój stan zdrowia, który uległ pogorszeniu po nabyciu w 2020 r. badanej nieruchomości. Na dowód tego, załączył 2 zaświadczenia lekarskie i dokument z konsultacji […] z […].09.2020 r. Zaświadczenie lekarskie z […].02.2022 r. wystawione przez lekarza-[…], w rozpoznaniu stwierdza potrzebę dalszej diagnostyki i leczenia […]. Z kolei zaświadczenie lekarza-[…], stwierdza pogorszenie stanu zdrowia od […].8.2020 r. oraz niezdolność do ciężkiej pracy fizycznej. Z dokumentu z konsultacji medycznych, wynika, że pacjent był leczony długookresowo (od 20 lat) w związku z […].
Oceniając te dokumenty, organ odwoławczy zauważył, że problemy zdrowotne wystąpiły u wnioskodawcy jeszcze przed nabyciem nieruchomości. Ich przyczyną była długotrwała choroba wymagająca stałego długookresowego leczenia. Stwierdzona została niezdolność do pracy fizycznej – jednak wnioskodawca nie przedstawił na potwierdzenie tego orzeczenia (organu rentowego bądź powiatowego zespołu do spraw orzeczenia o niepełnosprawności), a jedynie zaświadczenie. Wnioskodawca był leczony […] jednak zaświadczenie o niezdolności do pracy wydał […]. Po pogorszeniu się jego stanu zdrowia, tj. począwszy od września 2020 r., skarżący nabył jeszcze 15 innych nieruchomości rolnych.
Należy także zwrócić uwagę, że w toku postępowania wnioskodawca nie podnosił, w celu wykazania ważnego interesu zbywcy, pogorszenia się jego sytuacji materialnej (finansowej) i w aktach sprawy brak jest dowodów na tę okoliczność.
Nie można więc zdaniem Ministra uznać, że po nabyciu nieruchomości objętych wnioskiem, wystąpiła wyjątkowa (nadzwyczajna), sytuacja losowa, która uniemożliwia lub utrudnia prowadzenie gospodarstwa rolnego.
Dalej Minister wyjaśnił, że „interes publiczny” to istotne okoliczności uzasadniające zbycie, które leżą po stronie państwa, społeczeństwa, czy organów państwowych. Pojęcie to powinno być oceniane z uwzględnieniem wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, takich jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie do organów państwa. Organ uznał, że argumentów R. M. nie można podzielić także w tej kwestii. Utrzymuje on, że nieuznanie wystąpienia tej przesłanki skutkowałoby tym, że na gruntach tych nie byłaby prowadzona działalność rolnicza. Nie świadczy to jednak zdaniem Ministra o występowaniu interesu publicznego uzasadniającego zbycie nieruchomości, ale o zamiarze braku realizacji obowiązku z art. 2b ust. 1 u.k.u.r. (co może wiązać się z sankcją określoną w art. 9 u.k.u.r.).
Skargę na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi wniósł R. M., wnosząc o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi i poprzedzającej ją decyzji Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Zdaniem wnoszącego skargę do sądu, oba orzekające w sprawie organy, naruszyły w sposób rażący przepisy prawa, poprzez przekroczenie granic, dopuszczalnego przez normy prawne, uznania administracyjnego, w szczególności przepis art. 2b ust. 3 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego.
Skarżący wyjaśnił, że podstawą prawną orzekania jest norma uznaniowa Dyrektor Generalny Krajowego Ośrodka, na wniosek nabywcy nieruchomości rolnej, wyraża zgodę, w drodze decyzji administracyjnej, na dokonanie czynności, o których mowa w ust. 2, przed upływem okresu 5 lat od dnia przeniesienia własności tej nieruchomości, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem nabywcy nieruchomości rolnej lub interesem publicznym. W przedmiotowej sprawie, organ rozstrzygający przekroczył granice uznania administracyjnego i wręcz zastosował swobodne uznanie, co w demokratycznym państwie prawnym jest niedopuszczalne. Organ ograniczył się wyłącznie do zbadania pierwszej przesłanki, tj. czy wnioskodawca wykazał istnienie, obiektywne, jego interesu prawnego zindywidualizowanego. Natomiast o drugiej przesłance Dyrektor Generalny wręcz „zapomina”, nie licząc jednego zdania. W sytuacji, gdy oba interesy: indywidualny interes strony postępowania i interes publiczny są kategoriami obiektywnymi, chronionymi prawem, stanowią samodzielne podstawy orzekania i co najbardziej istotne – nie są kategoriami wzajemnie się wykluczającymi, sprzecznymi względem siebie, świadome pominięcie któregoś z tych elementów jest wprost sprzeczne z prawem.
Skarżący twierdzi wreszcie, że wyjaśnienia składane przez niego w toku postępowania wyjaśniającego, dotyczące jego stanu zdrowia, wyczerpują przesłankę pozytywną w rozumieniu pojęcia „ważny interes nabywcy” a ocena Organu, dotycząca tej okoliczności faktycznej, ma charakter swobodny a więc w konsekwencji narusza treść normy prawnej, nawet skonstruowanej jako norma uznaniowa.
Skarżący stawia pytanie, czy jeżeli skarżący, ze względu na stan swojego zdrowia, który utrudnia lub wręcz uniemożliwia mu właściwe prowadzenie gospodarstwa rolnego, chce sprzedać swoją nieruchomość rolną, nabywcy na zasadach i w reżimie prawnym określonym w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego i który to nabywca będzie zobowiązany do realizacji obowiązku wskazanego w art. 2b ust. 1, a zatem prowadzenie gospodarstwa rolnego będzie kontynuowane a Organ nie wyrażając zgody na obrót jednocześnie aprobuje stan w którym działalność rolna będzie iluzoryczna lub wręcz fikcyjna, to czy taki stan jest w interesie publicznym i jak się to ma do zasadniczego celu ustawy? Skarżący twierdzi więc, że jeżeli nawet Organ swobodnie i bezzasadnie ocenił stan jego zdrowia i jego konsekwencje dla prowadzonej działalności rolniczej, to w imię dobrze i właściwie pojętego interesu publicznego zgoda na obrót jest logiczną i prawnie uzasadniona konsekwencją.
W odpowiedzi na skargę Minister wniósł o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2492) w związku z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. 2023 r., poz. 1634; dalej: „p.p.s.a.”), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W ramach tak rozumianej kontroli sąd administracyjny nie przejmuje sprawy administracyjnej do jej końcowego załatwienia, lecz ocenia, czy przy wydawaniu zaskarżonego aktu nie naruszono reguł postępowania administracyjnego i czy prawidłowo zastosowano normy prawa materialnego. Uchylenie zaskarżonego aktu w całości albo w części następuje w przypadku stwierdzenia przez sąd naruszenia przepisów prawa materialnego, jeżeli miało ono wpływ na wynik sprawy, lub naruszenia przepisów prawa procesowego, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a także stanowi podstawę do wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt p p.p.s.a.). Natomiast w razie nieuwzględnienia skargi, sąd skargę oddala (art. 151 p.p.s.a.). Na mocy art. 134 § 1 p.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
Skargę należało uwzględnić, ponieważ decyzja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 lipca 2023 r. oraz poprzedzająca ją decyzja Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa z dnia […] września 2022 r. nr […], naruszają przepisy prawa procesowego w stopniu, który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
W postępowaniu administracyjnym, zgodnie z art. 7 k.p.a., obowiązuje zasada prawdy obiektywnej, obligująca organ do dokładnego wyjaśnienia okoliczności stanu faktycznego. Wyrazem tej zasady są wynikające z treści art. 77, art. 80 i art. 107 § 3 k.p.a. obowiązki nałożone na organ, a zatem zgromadzenie wyczerpującego materiału dowodowego i jego obiektywna, wszechstronna ocena, obejmująca rozpatrzenie całego materiału dowodowego, a następnie rzetelne uzasadnienie m.in. dokonanej oceny dowodów i stanowiska organu. W ocenie sądu zarówno organ odwoławczy, jak i organ I instancji, rozpatrując przedmiotową sprawę naruszyły powyższe zasady, co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji stanowiły przepisy ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (t.j. Dz. U. 2022 r., poz. 461 ze zm., dalej „u.k.u.r.”). Zgodnie z brzmieniem art. 2b ust 1-3a tej ustawy nabywca nieruchomości rolnej jest obowiązany prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia przez niego tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej prowadzić to gospodarstwo osobiście (ust. 1). W okresie, o którym mowa w ust. 1, nabyta nieruchomość nie może być zbyta ani oddana w posiadanie innym podmiotom (ust. 2). Dyrektor Generalny Krajowego Ośrodka, na wniosek nabywcy nieruchomości rolnej, wyraża zgodę, w drodze decyzji administracyjnej, na dokonanie czynności, o których mowa w ust. 2, przed upływem okresu 5 lat od dnia przeniesienia własności tej nieruchomości, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem nabywcy nieruchomości rolnej lub interesem publicznym (ust. 3).
W doktrynie wskazuje się, że m.in. celem komentowanego przepisu jest zapewnienie, aby nabywane nieruchomości rolne w Polsce były – co do zasady – aktywnie wykorzystywane w działalności rolniczej. Nieruchomości te powinny być właściwie zagospodarowane, zwiększając tym samym bezpieczeństwo żywnościowe obywateli w naszym kraju. Omawiany przepis ma przede wszystkim przeciwdziałać nabywaniu takich nieruchomości w charakterze inwestycji kapitałowych, na potrzeby korzystania z rolniczego ubezpieczenia społecznego lub w celu spekulacyjnym, co m.in. pośrednio podważałoby strukturę ustroju rolnego w Polsce opartą na gospodarstwach rodzinnych (Komentarz Lex, Czech Tomasz, Kształtowanie ustroju rolnego, Opublikowano: WKP 2020).
Jak wynika z akt sprawy Skarżący wystąpił do Dyrektora Generalnego KOWR o wyrażenie zgodny na zbycie nieruchomości rolnej przed upływem 5 lat z uwagi na wystąpienie ważnego interesu właściciela nieruchomości rolnej. Skarżący w piśmie z 5 stycznia 2022 r. (k. 22) wyjaśnił, że wnioskowane do zmiany nieruchomości nabył w drodze umowy sprzedaży warunkowej zawartej w drodze aktu notarialnego z dnia 3 września 2020 r. Umowa przeniesienia własności tych nieruchomości tych nieruchomości została sporządzona 28 października 2020 r. Natomiast w dniu 20 września 2020 r., czyli po podpisaniu warunkowej umowy sprzedaży, wykryto u pana R. M. […], które występuje co prawda incydentalnie, ale częstotliwość stale się zwiększa i czyni niemożliwym zaplanowanie niezbędnych prac. Dodatkowo podniósł, że jest także obciążony […]. Obydwie te choroby wymusiły zmianę podejścia do gospodarstwa rolnego i dlatego pan M. zwraca się wyrażenie zgody na sprzedaż działek. Nadmienił, że wymagają one szczególnego zaangażowania pracy i czasu w związku z brakiem prowadzenia na nich właściwej gospodarki przez poprzednich właścicieli. Organ, uznając że okoliczności sprawy wymagają wyjaśnienia, wezwał Skarżącego do nadesłania dokumentów i wyjaśnień. W odpowiedzi na wezwanie, pismem z 20 lutego 2020 r. (k. 24) pan R. M. złożył wyjaśnienia co do zakresu prac wymaganych na nieruchomościach, a także wskazał że 20 ha gruntów będących w jego posiadaniu stanowią grunty objęte mpzp, stanowią teren przemysłowy. Dołączył zaświadczenia na potwierdzenie swojej sytuacji zdrowotnej. (k. 25 i 26). Kolejne wyjaśnienia pan M. złożył w piśmie z 9 kwietnia 2022 r. i 4 maja 2022 r. (k. 103 i 105). Wynika z nich, że nieruchomości, które nabył po rozpoznaniu u niego choroby powodującej niezdolność do ciężkiej pracy (nr […] i […]) są objęte mpzp i stanowią zgodnie z jego postanowieniami tereny przemysłowe., że od 14 lat kupuje działki w strefie przemysłowej celem stworzenia jednolitej powierzchni pod działalność gospodarczą. Pan M. dołączył także zaświadczenie z mpzp (k. 106) oraz wyjaśnił, że nie ma w planach zakupu nieruchomości rolnych.
Rozpoznając sprawę Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie.
Zdaniem Sądu – mając na uwadze zgromadzony w sprawie materiał dowodowy – organy orzekające w sprawie przedwcześnie, z pominięciem rozważenia wszystkich okoliczności sprawy, przyjęły, że Skarżący nie uzasadnił w sposób przekonywujący potrzeby wcześniejszego zbycia udziału w nieruchomości rolnej.
Nie ulega wątpliwości, że wyrażenie zgody na zbycie nieruchomości rolnej przed wskazanym okresem jest sytuacją wyjątkową i wolą ustawodawcy uzależnione zostało od wystąpienia jednej z dwóch przesłanek oddzielnie, albo obydwu łącznie. Chodzi tu o ważny interes nabywcy, bądź interes publiczny. Organy zatem rozpatrując wniosek o wyrażenie zgody na zbycie nieruchomości rolnej przed upływem oznaczonego okresu, obowiązane są rozważyć czy w sprawie wystąpił ważny interes nabywcy, bądź czy za takim zbyciem przemawia interes publiczny. Stwierdzenie wystąpienia chociaż jednej z ww. przesłanek uzasadnia wyrażenie zgody na zbycie nieruchomości rolnej przed upływem okresu przewidzianego w ustawie.
Pojęcie ważnego interesu nabywcy nie zostało zdefiniowane przez ustawodawcę. Z uwagi na to, że jest to pojęcie nieostre, jego zdefiniowanie na ogół zależne jest od okoliczności faktycznych konkretnej sprawy. Interes nabywcy musi być na tyle obiektywnie istotny (ważny), aby można było przyjąć, że jego pominięcie będzie powodowało dla nabywcy wyraźnie dostrzegalne, negatywne skutki. Uzasadnieniem udzielenia zgody będzie wystąpienie okoliczności wyjątkowych (nadzwyczajnych), np. ciężka choroba nabywcy, czy inna sytuacja losowa, która uniemożliwia lub utrudnia prowadzenie gospodarstwa rolnego (ciężka sytuacja finansowa wnioskodawcy, klęska żywiołowa).
W okolicznościach niniejszej sprawy Skarżący uzasadnił wniosek o zgodę na zbycie przedmiotowej nieruchomości swoim stanem zdrowia, który powoduje, że nie może prowadzić gospodarstwa rolnego. Nadto, odpowiadając na wezwania organu Skarżący składał wyjaśnienia odnośnie sytuacji w jakiej się znalazł oraz odnośnie wątpliwości organu co do nabywania przez niego innych nieruchomości rolnych.
Z dokumentów przez Skarżącego złożonych wynika, że od ponad 20 lat choruje on na […]. Choroba tak, jak można domniemywać, nie uniemożliwiała mu prowadzenia gospodarstwa rolnego. Nabył on zatem działki rolne, które obecnie są przedmiotem niniejszego postępowania. Jednakże we wrześniu 2020 r. miał atak […], których to częstotliwość stale się zwiększa i czyni niemożliwym zaplanowanie niezbędnych prac. W trosce o zdrowie, uznał że dalsze prowadzenie działalności rolniczej przez niego nie jest możliwe.
Zdaniem Sądu przedstawione okoliczności stanowią o sytuacji nadzwyczajnej w życiu skarżącego.
Z uzasadnienia decyzji organów obydwu instancji wynika, że organy stanowisko to podzielają, jednak wątpliwości organów budzi fakt, że już po zdiagnozowaniu choroby, Skarżący nabył kolejne nieruchomości rolne. Okoliczność ta stała się zresztą przedmiotem wezwania Skarżącego do kolejnych wyjaśnień, który w odpowiedzi wskazał, że nieruchomości te mają przemysłowe przeznaczenie zgodnie z postanowieniami miejscowych planów i jako takie nabył celem prowadzenie działalności gospodarczej.
Organy jednakże wyjaśnień tych ani nie uwzględniły, ani też w żaden sposób się do nich nie odniosły. Tymczasem wynika z nich, że nabycie owych nowych nieruchomości zupełnie nie było związane z prowadzeniem działalności rolniczej, bowiem przeznaczone one są w planie miejscowym zagospodarowania przestrzennego na cele nierolnicze. Co więcej, Skarżący zarówno w odwołaniu, jak w i w skardze podnosi, że brak zgody na wcześniejsze zbycie nieruchomości spowoduje, że nie będą one uprawiane, co z kolei będzie sprzeczne z interesem publicznym pojmowanym jako właściwe zagospodarowanie ziemi rolnej m. in. celem zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego obywateli RP.
W ocenie Sądu te okoliczności również winny być rozważone w ramach oceny czy wystąpił ważny interes wnioskodawcy, uzasadniający wyrażenie zgody. Organ tymczasem ocenił wyłącznie kiedy Skarżący nabył nieruchomości oraz kiedy zdiagnozowano jego chorobę i czy w związku z tymi ustaleniami choroba może uzasadniać chęć zbycia nieruchomości, wobec braku możliwości prowadzenia gospodarstwa rolnego. Organy pominęły natomiast pozostałe okoliczności, które indywidualizują sytuację Skarżącego, skupiając się na tej okoliczności, że Skarżący nabył nieruchomości rolne już po zdiagnozowaniu u niego […]. Dodać zaś należy, że chociaż Skarżący finalną umowę nabycia nieruchomości (których dotyczy postępowanie) zawierał już po incydencie zdrowotnym, jednak nie wystąpił o wydanie zgody na ich sprzedaż od razu (nieruchomości nabył bowiem w 2020 r., a z wnioskiem o zgodę na ich zbycie wystąpiło w roku 2022), co może wskazywać na rozważanie przez niego innych opcji kontynuowania działalności, a w konsekwencji wskazywać że jego intencją nie była odsprzedaż nieruchomości z zyskiem, ale faktycznie zaistniałe kłopoty zdrowotne. Wszak trudno dziwić się że Skarżący daje priorytet dbałości o swoje zdrowie i życie. Jakkolwiek zatem, w życiu Skarżącego nastąpiła zmiana okoliczności jeszcze przed nabyciem nieruchomości, to jednak zdaniem Sądu, pozostałe okoliczności towarzyszące wskazują że jej charakter mógł być nadzwyczajny, który nie towarzyszył mu w dniu podjęcia decyzji o nabyciu nieruchomości.
Ze względu na wskazany powyżej brak rozważanie całokształtu okoliczności sprawy, Sąd uznał że organy naruszyły art. 7, 77 § 1, 80 i w konsekwencji 107 § 3 k.p.a., w sposób który mógł mieć wpływ na wynik sprawy, co uzasadniało uchylenie zarówno decyzji organu odwoławczego, jak też decyzji organu I instancji. W ponownie przeprowadzonym postępowaniu organ uwzględni wyrażoną przez sąd ocenę prawną i przeprowadzi postępowanie wyjaśniające powalające ustalić okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, a przede wszystkim oceni całościowo (a nie wybiórczo) argumentację przedstawioną przez Skarżącego. Organ zobowiązany będzie zatem do poddania wyczerpującej analizie, każdego czynnika ustalonego stanu faktycznego, a nie jedynie tych które przemawiają za zasadnością negatywnego rozpatrzenia wniosku Skarżącego.
Mając powyższe na uwadze sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit c w zw. z art. 135 p.p.s.a. orzekł o uchyleniu decyzji organów obu instancji.
O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a.
