Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 18 kwietnia 2019 r., IV SA/Po 140/19, orzeczenia.nsa.gov.pl
SENTENCJA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Donata Starosta (spr.) Sędzia WSA Maciej Busz Asesor sądowy WSA Katarzyna Witkowicz-Grochowska po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 18 kwietnia 2019 r. sprawy ze skargi S.W. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia […] grudnia 2018 r. nr […] w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia 1. uchyla zaskarżone postanowienie; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. na rzecz skarżącego S.W. kwotę 100 zł (sto złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.
UZASADNIENIE
W dniu […] czerwca 2018 r. do kancelarii Urzędu Gminy w T. wpłynął wniosek S. W. (zwanego dalej „Wnioskodawcą” lub „Skarżącym”) o poświadczenie oświadczenia o osobistym prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Wnioskodawca oświadczył, że od 2000 r. jest właścicielem nieruchomości rolnych, posiada kwalifikacje rolnicze oraz osobiście od 20 lat prowadzi gospodarstwo rolne. Wnioskodawca wskazał również, że jest zameldowany przy ul. […] w R. .Postanowieniem z dnia […] lipca 2018 r. nr […] Wójt Gminy T. na podstawie art. 219 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1257 ze zm.; zwanej dalej „k.p.a.”) w związku z art. 6 ust.1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. z 2018 r. poz. 1405; zwanej dalej „u.k.u.r.”) odmówił wydania zaświadczenia potwierdzającego złożone oświadczenie o osobistym prowadzeniu gospodarstwa rolnego.W ocenie organu Wnioskodawca nie spełnił przesłanki z art. 6 ust 1 u.k.u.r. dotyczącej zamieszkania na terenie gminy T. . Organ wyjaśnił, że ustalając okoliczność zamieszkiwania na terenie gminy miał na uwadze, że przewidziany w art. 6 ust. 1 u.k.u.r. wymóg przynajmniej pięcioletniego zamieszkiwania na terenie danej gminy został wprowadzony przez ustawodawcę od 3 grudnia 2011 r. Organ wyjaśnił, że na złożony wniosek z dnia […] wrzenia 2015 r. zostało wszczęte postępowania administracyjne mające na celu sprawdzenie wymogów do wydania zaświadczenia o prowadzeniu działalności rolniczej. W wyniku podjętych czynności przez Straż Gminną w T. stwierdzono, że Wnioskodawca nie zamieszkuje na terenie gminy T. . Przeprowadzone kontrole w dniach […] września 2015 r. o różnych porach dnia nie potwierdziły faktu zamieszkiwania posesji wskazanej w oświadczeniu. Ponowną kontrolę przeprowadzono w dniu […] września 2015 r. która potwierdziła ten stan. Złożone nowe oświadczenia identycznej treści w dniu […] czerwca 2018 r spowodowało prowadzenie dalszych czynności sprawdzających. Przeprowadzone kontrole potwierdziły wcześniejszy stan techniczny zabudowań, całkowicie eliminując możliwość zamieszkiwania na przedmiotowej posesji. Ponadto Starosta P. decyzją nr […] z […] listopada 2016 r. wydał pozwolenie na rozbiórkę budynku mieszkalnego jednorodzinnego oraz pięciu budynków gospodarczych pobudowanych na przedmiotowej nieruchomości. Decyzją […] Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowalnego […] nakazał zabezpieczenie ze względu na stan techniczny zabudowań na nieruchomości położonej w R. ul. […] przed dostępem osób trzecich oraz oznakowania tablicą z informacją o wyłączeniu z użytkowania i zakazie wstępu. W zażaleniu na postanowienie z dnia […] lipca 2018 r. S. W. podniósł, że zamieszkuje w Gminie T. od 20 lat, pod adresem ul. […], T. . Adres przy ul. […] to miejsce zameldowania przed remontem tego budynku. Tam wcześniej mieszkał. Obecnie budynek jest remontowany i wraca do stanu użyteczności. Po rozpatrzeniu zażalenia Samorządowe Kolegium Odwoławcze postanowieniem z dnia […] grudnia 2018 r. nr […] na podstawie art. 127 § 2 oraz art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymało w mocy postanowienie Wójta Gminy T. z dnia […] lipca 2018 r. Kolegium wskazało, że zgodnie z art. 7 ust. 1 u.k.u.r. dowodem potwierdzającym osobiste prowadzenie gospodarstwa rolnego jest oświadczenie prowadzącego to gospodarstwo, poświadczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). W stanie prawnym obowiązującym od 3 grudnia 2011 r. jedną z przesłanek uzyskania statusu rolnika jest zamieszkiwanie na terenie gminy, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego osoby ubiegającej się o taki status. W ocenie Kolegium Wnioskodawca tego wymogu nie spełnia, przede wszystkim z uwagi na stan techniczny nieruchomości, w której, według jego oświadczenia rzekomo on zamieszkuje. Nieruchomość ta i posadowione na niej budynki w aktualnym stanie nie nadają się do zamieszkania i gospodarowania i rzeczywiście wyglądają na opuszczone. Nie sposób także przyjąć, aby z wykorzystaniem takiej infrastruktury powadzona była przez Wnioskodawcę działalność rolnicza na tej nieruchomości. Ponadto w związku ze złym stanem technicznym budynków na przedmiotowej nieruchomości żona Wnioskodawcy wystąpiła o pozwolenie na ich rozbiórkę i je uzyskała. Odnosząc się do zarzutów zażalenia Kolegium stwierdziło, że przywołany w zażaleniu art. 7 ust. 4 u.k.u.r. statuuje jedynie domniemanie, że miejsce zamieszkania odpowiada miejscu zameldowania na pobyt stały. Stąd, co do zasady, wystarczającym dowodem potwierdzającym zamieszkanie jest zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt stały. Jednakże w razie wystąpienia uzasadnionych wątpliwości co do tego, czy taka tożsamość miejsca zamieszkania i zameldowania rzeczywiście w danym przypadku zachodzi, owo domniemanie może zostać wzruszone za pomocą innych środków dowodowych (tzw. przeciwdowodów). Zdaniem Kolegium w niniejszej sprawie taki przeciwdowód, w postaci kilkukrotnych wizji lokalnych (kontroli) na przedmiotowej nieruchomości, został skutecznie przez organ I instancji przeprowadzony. Kolegium rozpatrując zażalenie oceniło również sprawę według stanu prawnego obowiązującego przed ustawa zmieniającą z 2011 r. który nie wymagał posiadania domicylu długotrwałego, co najmniej 5 letniego. W obu przypadkach przed zmianą jak i po niej nie stwierdzono spełnienia warunku domicylu. Ponadto Kolegium zauważyło, że art. 7 ustawy zmieniającej ma zastosowanie do osób będących rolnikami indywidualnymi, przy czym zarówno wcześniej, przed 2011 r,. jak i obecnie do uznania osoby za rolnika indywidualnego jest wykazanie m.in., ze prowadzi ona osobiście gospodarstwo rolne i posiada kwalifikacje rolnicze. Okoliczności powyższe nie zostały w tym przypadku potwierdzone. Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na ww. postanowienie złożył S. W..W odpowiedzi na skargę Kolegium wniosło o jej oddalenie podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga jest zasadna. W rozpoznawanej sprawie Skarżący domagał się od organu poświadczenia, złożonego przez niego oświadczenia o osobistym prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Zgodnie art. 7 ust. 1 u.k.u.r. dowodem potwierdzającym osobiste prowadzenie gospodarstwa rolnego jest oświadczenie prowadzącego to gospodarstwo, poświadczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Z kolei z art. 7 ust. 4 u.k.u.r wynika, ze dowodem potwierdzającym zamieszkanie jest zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt stały. Uzyskanie ww. poświadczenia jest niezbędne w celu wykazania, że jest się rolnikiem indywidualnym. Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 1 u.k.u.r. za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo. W ocenie organów rozpoznających niniejszą sprawę poświadczenie oświadczenia, którego domagał się Skarżący nie było możliwe bowiem nie jest on osobą zamieszkującą w gminie przez okres co najmniej 5 lat. Organ I instancji, na podstawie dokonanych kontroli uznał, że stan techniczny budynków znajdujących się przy ul. […] nie pozwala na ich zamieszkiwanie. Dodatkowo wskazał, że Starosta P. decyzją nr […] z […] listopada 2016 r. wydał pozwolenie na rozbiórkę budynku mieszkalnego jednorodzinnego oraz pięciu budynków gospodarczych pobudowanych na przedmiotowej nieruchomości. Natomiast Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowalnego […] decyzją […] nakazał zabezpieczenie ze względu na stan techniczny zabudowań pobudowanych na nieruchomości położonej w R. ul. […] przed dostępem osób trzecich oraz oznakowania tablicą z informacją o wyłączeniu z użytkowania i zakazie wstępu. Jak już wspomniano, zgodnie z art. 7 ust. 4 u.k.u.r dowodem potwierdzającym zamieszkanie jest zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt stały. Sąd w składzie rozpoznającym niniejsza sprawę w pełni podziela stanowisko wyrażone w wyroku tutejszego Sądu z dnia 12 kwietnia 2018 r. sygn. akt IV SA/Po 190/18, iż art. 7 ust. 4 u.k.u.r. statuuje jedynie domniemanie, że miejsce zamieszkania odpowiada miejscu zameldowania na pobyt stały. Stąd, co do zasady, wystarczającym dowodem potwierdzającym zamieszkanie jest zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt stały. Jednakże w razie wystąpienia uzasadnionych wątpliwości co do tego, czy taka tożsamość miejsca zamieszkania i zameldowania rzeczywiście w danym przypadku zachodzi, owo domniemanie może zostać wzruszone za pomocą innych środków dowodowych (tzw. przeciwdowodów).W pierwszej kolejności wskazać trzeba, że Sądowi z urzędu wiadomym jest, że Wójt Gminy T. wszczął z urzędu postępowanie w sprawie wymeldowania S. W. z miejsca zamieszkania przy ul. […] w R. (sygn. akt IV SA/Po 1113/18). Już ta okoliczność może powodować poważne wątpliwości co do zamieszkiwania przez Skarżącego pod wskazanym adresem. Ponadto w ocenie Sądu organ skutecznie obalił domniemanie wynikające z art. 7 ust. 4 u.k.u.r. w toku licznych kontroli przeprowadzonych na przedmiotowej nieruchomości. Ponadto z materiału dowodowego zebranego w toku postępowania wynika jednoznacznie, że przedmiotowa nieruchomość przy ul. […] i posadowione na niej budynki w aktualnym stanie nie nadają się do zamieszkania i gospodarowania. Dowodem na tą okoliczność jest zarówno dokumentacja zdjęciowa wraz z notatką urzędową z dnia […] lipca 2018 r., jak również okoliczność wydania przez Starostę […] decyzji nr […] z […] listopada 2016 r. udzielającego pozwolenia na rozbiórkę budynku mieszkalnego jednorodzinnego oraz pięciu budynków gospodarczych pobudowanych na przedmiotowej nieruchomości, a także decyzja wydana przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowalnego […] nr […] nakazująca zabezpieczenie ze względu na stan techniczny zabudowań pobudowanych na nieruchomości położonej w R. ul. […] przed dostępem osób trzecich oraz oznakowania tablicą z informacją o wyłączeniu z użytkowania i zakazie wstępu. W konsekwencji Sąd uznał ustalenia organów dotyczące niezamieszkiwania Skarżącego przy ul. […] w R. za prawidłowe. Podobnie przesłankę zamieszkiwania Skarżącego przy ul. […] w R. ocenił tutejszy Sad w sprawie IV SA/Po 190/18 dotyczącej wniosku Skarżącego z dnia […] września 2015 r. Niemniej jednak umknęło uwadze organu II instancji, iż w zażaleniu S. W. oświadczył, że obecnie zamieszkuje w T. przy ul. […]. Okoliczność ta może mieć istotne znaczenie dla wyjaśnienia sprawy, jednak nie została w żaden sposób wyjaśniona przez Kolegium. Podkreślić należy, że jedną z zasad postępowania, którą winien brać pod uwagę organ II instancji, jest wynikająca z art. 15 k.p.a. zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego. Zgodnie z tą zasadą organ II instancji obowiązany jest ponownie rozpoznać i rozstrzygnąć sprawę będącą przedmiotem postępowania przed organem I instancji. Istota administracyjnego toku instancji polega na dwukrotnym rozstrzygnięciu tej samej sprawy. Organ II instancji rozpoznaje sprawę ponownie merytorycznie w jej całokształcie. Oznacza to w szczególności, że ma on obowiązek rozpoznać wszystkie żądania, wnioski i zarzuty strony oraz ustosunkować się do nich w uzasadnieniu rozstrzygnięcia. Wspomniane żądania, wnioski i zarzuty mogą być zawarte również w zażaleniu złożonym przez stronę w toku postępowania przez organem II instancji, a obowiązkiem organu rozpoznającego środek zaskarżenia jest przytoczenie stanowiska strony oraz ustosunkowanie się do niego w uzasadnieniu wydanego rozstrzygnięcia. Obowiązek ten wynika z również z art. 11 oraz art. 107 § 3 w zw. z art. 140 k.p.a. (wyrok NSA z 20 grudnia 1999 r. sygn. akt IV SA 274/97 (LEX nr 48234).Zaznaczyć należy, że za rolnika indywidualnego może zostać uznana osoba, która od 5 lat zamieszkuje w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Wprawdzie w podaniu wszczynającym postępowanie Skarżący wskazał, że jest zameldowany pod adresem ul. […] w R., jednak w zażaleniu wyjaśnił, że dom znajdujący się na przedmiotowej nieruchomości jest remontowany i aktualnie zamieszkuje przy ul. […]. Zmiana miejsca zamieszkania w obrębie tej samej gminy nie stanowi negatywnej przesłanki z art. 6 ust. 1 u.k.u.r. Okoliczność ta w żaden sposób nie została zbadana przez organ II instancji. Dodatkowo wskazać należy organowi, iż w rozpoznawanej sprawie zbędnym było badanie omawianej przesłanki z uwzględnieniem art. 7 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1382). Przepis ten przewiduje, że osoby fizyczne, które w dniu wejścia w życie tej ustawy są rolnikami indywidualnymi w rozumieniu art. 6 ustawy wymienionej w art. 3, w brzmieniu dotychczasowym, i nie spełniają warunków, o których mowa w art. 6 ustawy, wymienionej w art. 3, w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą, przez okres 5 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, uznaje się za osoby spełniające te warunki. Ww. ustawa zmieniająca weszła w życie w dniu […] grudnia 2011 r., natomiast podanie wszczynające postępowanie w niniejszej sprawie zostało złożone w dniu […] czerwca 2018 r., a więc po upływie 5 lat od wejścia w życie ww. ustawy. Stanowisko zaprezentowane przez tutejszy Sąd w wyroku z dnia 12 kwietnia 2018 r. sygn. akt IV SA/Po 190/18 zostało wyrażone w stosunku do wniosku Skarżącego z dnia […] września 2015 r. Zostało wyrażone zatem w odmiennym stanie faktycznym. W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm.) orzekł o uchyleniu zaskarżonego postanowienia. O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § 2 ww. ustawy, na które składa się zwrot wpisu od skargi w wysokości […] zł.
