W poprzednim wpisie przedstawiliśmy nowelizację UKUR z dnia 5 października 2023 r., która wprowadziła odstępstwa od obowiązków związanych z nabyciem nieruchomości rolnej przewidziane dla małżonków bądź byłych małżonków. Dzisiaj przybliżymy skutki nowelizacji UKUR z 26 kwietnia 2019 r., znoszącej inny rygorystyczny nakaz związany z nabyciem nieruchomości rolnej wyłącznie przez rolnika indywidualnego.
Nabycie nieruchomości rolnej
Poprzez nabycie nieruchomości rolnej należy rozumieć przeniesienie własności nieruchomości rolnej lub nabycie własności nieruchomości rolnej w wyniku dokonania czynności prawnej lub orzeczenia sądu albo organu administracji publicznej, a także innego zdarzenia prawnego. Jak widać, jest to definicja bardzo pojemna, która swoim zakresem obejmuje również zawarcie umowy o podziale majątku wspólnego oraz orzeczenie sądu o podziale majątku wspólnego (pisaliśmy o tym tutaj). Skoro podział majątku wspólnego stanowi nabycie w świetle UKUR, jakie konsekwencje ma to dla byłych małżonków?
Nowelizacja z 26 kwietnia 2019 r.
Artykuł 2a UKUR przewiduje bardzo rygorystyczną zasadę, zgodnie z którą:
- nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny,
- a powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie może przekraczać 300 ha użytków rolnych.
W przypadku niespełnienia tych wymogów, nabycie nieruchomości rolnej w wyniku zawarcia umowy o podziale majątku wspólnego lub orzeczenia sądu o podziale majątku wspólnego mogło nastąpić wyłącznie za zgodą Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, wyrażoną w drodze decyzji administracyjnej.
Nowelizacja z 2019 r. wprowadziła szereg wyłączeń przedmiotowych. Od tamtej pory, powyższych ograniczeń nie stosuje się w przypadku podziału majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa. Wyłączenie te znajdzie zastosowanie zarówno do podziału majątku w drodze umowy, jak i orzeczenia sądu.
Przykład
Anna i Marek uzyskali w 2022 r. orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód. Ponieważ obowiązywała między nimi wspólność ustawowa małżeńska, kolejnym etapem był podział majątku wspólnego na drodze sądowej. W skład majątku wspólnego wchodziła nieruchomość rolna. Byli małżonkowie zdecydowali, że nieruchomość rolną nabędzie Anna do majątku osobistego. Małżonkowie nie są zobowiązani do występowania o zgodę na nabycie nieruchomości rolnej do Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa.
Skutki
Powyższe wyłączenie oznacza, że były małżonek nabywający nieruchomość rolną do majątku osobistego nie musi być rolnikiem indywidualnym, a powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy może przekroczyć 300 ha użytków rolnych. Wciąż jednak zastosowanie mogą znaleźć:
- prawo nabycia przysługujące KOWR – zatem, jeżeli nie znajdzie zastosowanie żadne inne wyłączenie to KOWR będzie mógł skorzystać z prawa nabycia nieruchomości rolnej przyznanej byłemu małżonkowi,
- obowiązki wynikające z art. 2b UKUR (pisaliśmy o tym tutaj).
Podsumowanie
Nowelizacja pozwala na podział majątku wspólnego w drodze umowy lub orzeczenie sądu bez formalności związanych z wystąpieniem do Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa z wnioskiem o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnej. Niestety jednak przepisy UKUR nie przewidują wyłączenia od prawa nabycia przysługującego KOWR w przypadku nabycia nieruchomości rolnej w wyniku podziału majątku wspólnego byłych małżonków.
