W dniu 27 lutego 2020 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa oraz Krajowa Rada Notarialna przedstawiły wspólne stanowisko w sprawie stosowania w praktyce ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Są to pierwsze wytyczne, które zostały wydane po nowelizacji UKUR, która weszła w życie w dniu 26 czerwca 2019 r.
Organy przedstawiły swoje poglądy w kwestiach, które dotychczas budziły liczne wątpliwości. W praktyce duże znaczenie będą miały m.in. poniżej przedstawione wytyczne:
1. W przypadku, gdy nabywana nieruchomość rolna ma wejść w skład małżeńskiej wspólności majątkowej wystarczające jest, aby określone w ustawie wymogi dotyczące nabywcy nieruchomości rolnej spełniał jeden z małżonków – dotyczy to wszystkich instrumentów wprowadzonych w drodze UKUR, w tym również nabycia nieruchomości rolnej na podstawie zgody wyrażonej przez Dyrektora Generalnego KOWR (art. 2a ust. 4 UKUR) oraz w przypadkach wyłączeń od prawa pierwokupu (art. 3 ust. 5 i 7 UKUR) oraz prawa wykupu (art. 4 ust. 4 UKUR).
Przykład: Nabywcą nieruchomości rolnej o powierzchni 0,85 ha jest siostrzenica zbywcy (osoba bliska), która nie jest rolnikiem indywidualnym. Nieruchomość została nabyta na podstawie umowy darowizny i z woli stron umowy weszła w skład małżeńskiej wspólności majątkowej siostrzenicy zbywcy i jej męża. Siostrzenica może nabyć grunt na podstawie wyłączenia z art. 2a ust. 3 pkt 1a UKUR bez ograniczeń i pomimo tego, że grunt wszedł w skład małżeńskiej wspólności majątkowej, KOWR nie będzie mógł skorzystać z prawa nabycia na podstawie art. 4 UKUR.
2. Zbycie nieruchomości rolnej z majątku wspólnego małżonków może nastąpić na rzecz nabywcy, który jest osobą bliską w odniesieniu do jednego z małżonków.
Przykład: Małżonkowie mają możliwość zawarcia umowy darowizny nieruchomości rolnej o powierzchni 1,5 ha z siostrą jednego z małżonków, która nie jest rolnikiem indywidualnym, bez zastosowania ograniczeń przewidzianych w UKUR.
3. Wyłączenia spod zastosowania UKUR zawarte w art. 11 ustawy z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz zmianie niektórych ustaw nadal obowiązują.
Przykład: Spółka zamierza nabyć nieruchomość oznaczoną w ewidencji gruntów i budynków jako rolna, która w decyzji o warunkach zabudowy ostatecznej przed 30 kwietnia 2016 r. została przeznaczona w całości na cele inne niż rolne. Taka czynność jest dozwolona bez konieczności uzyskiwania zgody Dyrektora Generalnego KOWR, gdyż na mocy art. 11 ustawy o wstrzymaniu sprzedaży, UKUR nie ma zastosowania wobec tej nieruchomości.
4. W sytuacji, gdy w danym stanie faktycznym wymagana jest jednocześnie zgoda na zbycie nieruchomości rolnej (art. 2b ust. 3 UKUR) oraz zgoda na nabycie tego gruntu (art. 2a ust. 4 UKUR) konieczne jest uzyskanie dwóch odrębnych zgód – zostaną wydane dwie odrębne decyzje administracyjne, ponieważ UKUR uzależnia możliwość ich wyrażenia od odmiennych przesłanek.
Przykład: Nabycie nieruchomości rolnej ma nastąpić na podstawie przekształcenia przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą w spółkę prawa handlowego przed upływem 5 lat od dnia, w którym nieruchomość została nabyta przez przedsiębiorcę. Przedsiębiorca ma obowiązek wystąpienia w pierwszej kolejności o zgodę na zbycie nieruchomości rolnej wykazując przesłanki od spełnienia których uzależniona jest możliwość wyrażenia zgody, tj. „ważny interes nabywcy” bądź „interes publiczny”. Kolejno, w przypadku uzyskania decyzji pozytywnej, przedsiębiorca będzie zobowiązany wystąpić z wnioskiem o zgodę na nabycie nieruchomości rolnej przez podmiot inny niż rolnik indywidualny na podstawie art. 2a ust. 4 pkt 1 UKUR.
Wydane stanowisko bez wątpienia zwiększy bezpieczeństwo obrotu oraz zapewni jednolite stosowanie przepisów UKUR Stosowanie się do wytycznych zmniejszy ryzyko wystąpienia sankcji w postaci nieważności czynności prawnych dokonanych w sposób niezgodny z przepisami UKUR
Pełna treść stanowiska dostępna jest pod linkiem.
