KOWR ma uprawnienia do przeprowadzania kontroli nabywców nieruchomości rolnych. Przed nabyciem warto wiedzieć, jak przebiega kontrola, co i jak często weryfikuje KOWR.
Nad czym KOWR sprawuje nadzór?
KOWR sprawuje nadzór nad spełnieniem przez nabywców nieruchomości rolnych obowiązków określonych w ustawie. Przede wszystkim są to:
- zobowiązania do prowadzenia działalności rolniczej na nabytej nieruchomości rolnej, składanego przy wniosku o wyrażenie przez Dyrektora Generalnego KOWR zgody na nabycie nieruchomości rolnej przez nierolnika,
- zobowiązania do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która weszła w skład tworzonego lub powiększonego gospodarstwa, składanego przy wniosku o wyrażenie przez Dyrektora Generalnego KOWR zgody na nabycie nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną zamierzającą utworzyć gospodarstwo rodzinne albo powiększyć gospodarstwo rodzinne,
- zobowiązania do rozpoczęcia realizacji inwestycji celu publicznego w terminie 12 miesięcy od dnia nabycia nieruchomości rolnej oraz zrealizowania tej inwestycji w terminie określonym we wniosku, składanego przy wniosku o wyrażenie przez Dyrektora Generalnego KOWR zgody na nabycie nieruchomości rolnej w związku z realizacją inwestycji celu publicznego,
- obowiązku wykorzystywania nabytej nieruchomości rolnej na cele rolnicze, jeżeli nabycie nieruchomości rolnej nastąpiło za zgodą Dyrektora Generalnego KOWR wyrażoną w formie decyzji administracyjnej wydanej na wniosek uczelni,
- obowiązku prowadzenia przez nabywcę nieruchomości rolnej gospodarstwa rolnego, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia przez niego tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej – prowadzenia tego gospodarstwa osobiście,
- zakazu zbywaniu nieruchomości rolnej oraz oddania jej w posiadanie innym podmiotom – w okresie 5 lat od nabycia tej nieruchomości rolnej.
Jak KOWR przeprowadza kontrole?
Kontrole przeprowadzają pracownicy oddziałów terenowych KOWR na podstawie imiennych upoważnień. Mają prawo wstępu na teren nieruchomości rolnych kontrolowanych podmiotów. Mogą również żądać pisemnych lub ustnych informacji oraz okazania i udostępniania dokumentów związanych z przedmiotem kontroli.
Z przebiegu kontroli zostaje sporządzony protokół. Następnie protokół jest przedstawiany osobie kontrolowanej. Ma ona prawo wnieść do niego swoje uwagi. Protokół ma być podpisany przez osobę kontrolowaną oraz kontrolującego. W razie odmowy złożenia podpisu przez osobę kontrolowaną przeprowadzający kontrolę zamieszcza o tym wzmiankę w protokole.
Ile kontroli przeprowadziły OT KOWR w 2022 r.?
W sprawozdaniu za 2022 r. KOWR poinformował, że w 2022 r. OT KOWR przeprowadziły 879 kontroli w zakresie wywiązywania się przez nabywców nieruchomości rolnych z ww. zobowiązań ustawowych. W przypadku 819 kontroli (ponad 93% ogółu przeprowadzonych kontroli), nie stwierdzono żadnych uchybień.
Co grozi za niewywiązanie się z obowiązków kontrolowanych przez KOWR?
W określonych w UKUR przypadkach sąd, na wniosek KOWR, może orzec o nabyciu własności danej nieruchomości rolnej przez KOWR działający na rzecz Skarbu Państwa za zapłatą ceny odpowiadającej jej wartości rynkowej określonej stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.
Podsumowanie
Podsumowując, z niewielkiej liczby kontroli przeprowadzonych w 2022 r. można wywnioskować, że odbywają się tylko w wyjątkowych przypadkach. Zdecydowana większość podmiotów kontrolowanych, przechodzi je pomyślnie. Mimo to, nie należy bagatelizować ryzyka przeprowadzenia przez KOWR kontroli realizowania obowiązków nałożonych przez UKUR. Taka kontrola, w razie stwierdzenia nieprawidłowości, może zakończyć się wszczęciem przez KOWR postępowania o przejęcie własności gruntu rolnego.
