Czym jest prawo nabycia nieruchomości rolnej przysługujące KOWR?
To jedna z instytucji uregulowanych w Ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego. Z przepisu art. 4 ust. 1 regulacji wynika, że instytucja ma bardzo szeroki zakres zastosowania i może zostać wykorzystana we wszelkich przypadkach nabycia nieruchomości rolnych. Wyjątkiem jest nabycie gruntu na podstawie umowy sprzedaży, ponieważ w tym zakresie będziemy mieli do czynienia z tzw. prawem pierwokupu, z którego może skorzystać dzierżawca gruntu albo KOWR.
Ustawodawca wskazał, że w sytuacji, gdy do nabycia gruntu rolnego dochodzi w wyniku:
- zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży, m.in. umowy dożywocia, darowizny, umowy, na podstawie której następuje wniesienie gruntu rolnego jako aportu do spółki prawa handlowego, umowy zamiany, umowy o podział majątku dorobkowego między byłymi małżonkami,
- jednostronnej czynności prawnej,
- orzeczenia sądu, organu administracji publicznej albo orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego wydanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym,
- innej czynności prawnej bądź innego zdarzenia prawnego, a w szczególności w wyniku zasiedzenia nieruchomości rolnej, dziedziczenia oraz zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem jest nieruchomość rolna lub gospodarstwo rolne, podziału, przekształcenia bądź łączenia spółek prawa handlowego
– KOWR działający na rzecz Skarbu Państwa może złożyć oświadczenie o nabyciu nieruchomości rolnej za zapłatą równowartości ceny tego gruntu, tzn. zmiana własnościowa dokonana na podstawie wskazanych czynności i zdarzeń prawnych ma charakter definitywny, zaś KOWR ma możliwość „wstąpienia” w miejsce nowego nabywcy.
Kto i kogo ma obowiązek poinformować o nabyciu nieruchomości rolnej?
W celu umożliwienia KOWR skorzystania ze wskazanego uprawnienia na określone podmioty został nałożony obowiązek zawiadomienia organu o dokonanej zmianie własnościowej. W myśl przepisu art. 4 ust. 5 pkt 1 UKUR zawiadomienia o nabyciu nieruchomości rolnej dokonuje:
- Nabywca, o ile do nabycia ziemi rolnej doszło:
- w wyniku zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży;
- w wyniku jednostronnej czynności prawnej;
- na podstawie zasiedzenia nieruchomości rolnej, dziedziczenia oraz zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem jest nieruchomość rolna lub gospodarstwo rolne;
- w wyniku podziału, przekształcenia bądź łączenia spółek prawa handlowego (w tym przypadku zawiadomienia dokonuje spółka będąca nabywcą ziemi rolnej).
2. Właściwy sąd, organ administracji publicznej lub organ egzekucyjny, jeżeli do nabycia doszło w wyniku orzeczenia sądu, organu administracji publicznej albo orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego wydanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym.
Czy rzeczywiście KOWR korzysta ze swoich uprawnień w zakresie prawa nabycia?
Prawo nabycia nieruchomości rolnej przez KOWR ma marginalne znaczenie. Na przestrzeni lat 2017-2019 KOWR ani razu nie skorzystał z przysługującego mu uprawnienia. Dopiero w ostatnim czasie, tj. 17 sierpnia 2020 r. organ złożył oświadczenie o wykonaniu prawa nabycia nieruchomości rolnej o łącznej powierzchni 3,96 ha położonej w gminie Pisz w województwie warmińsko – mazurskim za cenę 20.000 zł. W tym przypadku do nabycia gruntu doszło w wyniku dokonania przez strony nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości.
Pomimo tego, że KOWR co do zasady nie realizuje swoich uprawnień, podmioty wskazane w art. 4 ust. 5 pkt 1 UKUR są zobowiązane do poinformowania KOWR o fakcie nabycia gruntu rolnego.
