Sprawozdanie z działalności Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa za 2021 r. jest już dostępne. Analiza rozdziału o realizacji zadań wynikających z UKUR daje ciekawy obraz sytuacji obrotu nieruchomościami rolnymi w Polsce.
W sprawozdaniu można znaleźć między innymi podsumowanie działań związanych ze złożonymi wnioskami o wyrażenie zgody na zbycie nieruchomości rolnych (art. 2b ust. 3 UKUR), wnioskami o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnych (art. 2a ust. 4 UKUR) oraz podsumowanie wykonanego przez KOWR prawa pierwokupu i prawa nabycia. Zestawienie decyzji, które podjął w tych sprawach KOWR, prowadzi do ciekawych wniosków.
Wnioski o wyrażenie zgody na wcześniejsze zbycie lub oddanie w posiadanie innym podmiotom nieruchomości rolnych oraz decyzje administracyjne z art. 2b ust. 3 UKUR
Nabywca nieruchomości rolnej, zgodnie z przepisem art. 2b ust. 1 i 2 UKUR, ma obowiązek prowadzenia działalności rolniczej na nabytej nieruchomości oraz zakaz jej zbywania i oddawania w posiadanie innym podmiotom przez okres 5 lat od dnia jej nabycia.
Przepis art. 2b ust. 3 UKUR przewiduje, że Dyrektor Generalny KOWR może, na wniosek nabywcy nieruchomości rolnej, wyrazić zgodę w drodze decyzji administracyjnej na jej wcześniejsze zbycie lub oddanie w posiadanie innym podmiotom. Decyzja taka wydawana jest jedynie w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem nabywcy nieruchomości rolnej lub interesem publicznym.
W 2021 r. KOWR otrzymał 3 653 wnioski o wyrażenie zgody na wcześniejsze zbycie nieruchomości rolnych. 3 431 z tych wniosków dotyczyło wcześniejszego zbycia, a 222 wnioski oddania w posiadanie innym podmiotom.
W stosunku do wyżej wskazanych wniosków wydano 3 309 rozstrzygnięć, w tym:
- 2 023 decyzje pozytywne, co stanowi 61,14% wszystkich wydanych rozstrzygnięć,
- 224 decyzje negatywne, co stanowi 6,77% wszystkich wydanych rozstrzygnięć,
- 497 decyzji o umorzeniu postępowania, co stanowi 15,02% wszystkich wydanych rozstrzygnięć oraz
- 565 spraw zostało zakończonych w inny sposób niż poprzez wydanie decyzji administracyjnych (np. postanowieniem o odmowie wszczęcia postępowania), co stanowi 17,07% wszystkich wydanych rozstrzygnięć.
Zdecydowana większość wniosków była zatem rozpatrzona pozytywnie.
Wnioski o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnych oraz decyzje administracyjne z art. 2a ust. 4 UKUR
UKUR ogranicza obrót nieruchomościami rolnymi. Podmioty, które nie są uprawnione do nabycia nieruchomości rolnej na mocy ustawy, mają możliwość nabycia jej po wcześniejszym otrzymaniu decyzji administracyjnej wyrażającej zgodę na nabycie nieruchomości rolnej (art. 2a ust. 4 UKUR). Decyzje takie wydawane są po uprzednim złożeniu wniosku o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnej.
W 2021 r. Oddziały Terenowe KOWR otrzymały łącznie 12 084 wnioski o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni 58.640 ha.
Zostało wydanych 10 760 decyzji administracyjnych w stosunku do nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni 52 890 tys. ha, w tym:
- 10 052 decyzje pozytywne, co stanowi 93,4% wszystkich wydanych. Łączna powierzchnia w stosunku do których wydano decyzje pozytywne to 47.760 ha,
- 584 decyzje o umorzeniu postępowania, co stanowi 5,4% wszystkich wydanych. Łączna powierzchnia w stosunku do których wydano decyzje o umorzeniu postępowania to 4.190 ha,
- 124 decyzje negatywne, co stanowi 1,2% wszystkich wydanych. Łączna powierzchnia w stosunku do których wydano decyzje negatywne to 940 ha.
1 286 spraw zakończono w inny sposób (postanowieniem o odmowie wszczęcia postępowania albo pismem o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania).
Także postępowania o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnych jedynie w nielicznych przypadkach kończyły się negatywnie dla wnioskodawców.
W 2021 r. wydano więcej decyzji pozytywnych w stosunku do wszystkich wydanych decyzji niż w latach 2019 i 2020. (O sprawozdaniach z 2019 r. i 2020 r. pisaliśmy tutaj.)
Prawo pierwokupu nieruchomości rolnych
Na podstawie art. 3 ust 4 UKUR, KOWR przysługuje prawo pierwokupu nieruchomości rolnych nabywanych na podstawie umowy sprzedaży.
W 2021 r. do Oddziałów Terenowych KOWR wpłynęło 42 267 warunkowych umów sprzedaży, które dotyczyły nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni 38 230 ha, w stosunku do których KOWR przysługiwało prawo pierwokupu.
KOWR złożył 171 oświadczeń o skorzystaniu z prawa pierwokupu, co stanowi zaledwie 0,4% wszystkich otrzymanych warunkowych umów sprzedaży. Łączna powierzchnia w stosunku do której złożono oświadczenia to 2.390 ha.
Jedynie w nielicznych przypadkach dochodzi więc do skorzystania przez KOWR z prawa pierwokupu.
Prawo nabycia nieruchomości rolnych
Na podstawie art. 4 ust. 1 UKUR, KOWR przysługuje prawo nabycia nieruchomości rolnych nabywanych w drodze innych czynności niż sprzedaż, np. na mocy prawomocnego wyroku sądu.
W 2021 r. do Oddziałów Terenowych KOWR wpłynęło 3 385 zawiadomień, które dotyczyły nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni 9 550 ha, w stosunku do których KOWR przysługiwało prawo nabycia.
KOWR złożył jedynie 13 oświadczeń o skorzystaniu z prawa nabycia w stosunku do nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni 500,95 ha.
Prawo nabycia jest instrumentem jeszcze rzadziej wykorzystywanym przez KOWR, niż prawo pierwokupu.
Podsumowanie
Z analizy danych dotyczących działalności KOWR w 2021 r. można wysnuć wniosek, że KOWR w większości przypadków stosuje przepisy UKUR w sposób przychylny zainteresowanym podmiotom. Swoje uprawnienia do przejmowania nieruchomości rolnych wykorzystuje zaś w nielicznych przypadkach. Ciekawe z czego wynika takie działanie KOWR? Czy z analizy celowości nabycia danego gruntu rolnego do Zasobu Własności Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa? A może z ograniczonych możliwości finansowych KOWR?
